Komorowickie ślady w mojej genealogii – część III

Część I: https://radices.pl/2020/04/01/komorowickie-slady-czesc-i/

Część II: https://radices.pl/2020/04/03/komorowickie-slady-w-mojej-genealogii-czesc-ii/

Linia Andrzeja

Mój pradziadek Andrzej Duda urodził się 19 listopada 1900 roku w Komorowicach Krakowskich. W momencie jego narodzin rodzina mieszkała w domu nr 175. Gdy umierała jego mama (1913) mieszkali pod numerem 182. Ten sam numer domu figuruje w jego metryce ślubu. Ślub odbył się 29 listopada 1930 roku w parafii św. Jana Chrzciciela w Komorowicach.

Żoną Andrzeja została Marianna (nazywana w rodzinie tylko i wyłącznie Marią) z domu Kukuła. Marianna urodziła się 17 kwietnia 1906 roku w Bobrku koło Oświęcimia. Była córką Tadeusza (kołodzieja) i Marianny z domu Paluch. W momencie ślubu Marianna Kukuła mieszkała już w Komorowicach w domu nr 184*. Świadkami ślubu byli bracia młodych: Stanisław Kukuła oraz Franciszek Duda. Małżeństwo pobłogosławił ksiądz Marian Terlecki. Małżonkowie całe życie pracowali fizycznie. Andrzej w zakładach metalowych przy ulicy Komorowickiej; Marianna w późniejszej Przędzalni Czesankowej im. Hanki Sawickiej WELDORO (także na ulicy Komorowickiej). Oboje należeli do Polskiej Partii Socjalistycznej (Marianna wystąpiła z niej po wojnie).

W zbiorach rodzinnych zachowało się zdjęcie ślubne Marianny i Andrzeja. Niestety fotografia nie jest najlepszej jakości. Nie mniej warto ją zaprezentować.

Trudno zidentyfikować wszystkie osoby na zdjęciu. Na pewno są to bliscy krewni małżonków. Z całkowitą pewnością można jednak wskazać Mariannę oraz Andrzeja, Franciszka Dudę (stoi z lewej strony zdjęcia), Jadwigę Paletę (siedzi obok panny młodej) oraz Antoniego Paletę (stoi nad Jadwigą).

Życie małżonków nie było łatwe. Andrzej nie mógł liczyć na pomoc rodziców, którzy od dawna nie żyli. Marianna była półsierotą (jej mama zmarła, gdy miała rok). Nigdy nie mieli własnego domu. Wiele się przenosili. Około 1936 roku mieszkali w domu o numerze 28 („u Korpieli”) w czasie wojny pod numerem 341 („u Wojtasa”) a w 1950 roku 293. Szczęśliwie żadne z ich dzieci nie zmarło w młodości.

W zbiorach rodzinnych zachował się ciekawy oraz pełen ważnych informacji dokument – „wyciąg familijny z ksiąg metrykalnych dla rodziny Duda Andrzej”. Dokument był oczywiście wystawiony w kancelarii parafialnej parafii św. Jana Chrzciciela.

Podano w nim informacje o rodzicach małżonków, daty i miejsca ich urodzenia, informacje dotyczące zawarcia małżeństwa, a także imiona i daty urodzenia dzieci.

Wszystkie dzieci urodziły się w Komorowicach. Były to kolejno:

Irena (ur. 02. 04. 1931, zm. 07.11.2019);
Józef (ur. 13. 03. 1932, zm. 13. 12. 2006);
Tadeusz (ur. 23. 10. 1936);
Wilhelm (ur. 23. 05. 1941, zm. 01. 06. 1997);
Cecylia (ur. 23. 10. 1944);

Trudnym czasem dla rodziny był oczywiście okres II wojny światowej. Andrzej nie został powołany do Wojska Polskiego (był za niski). Nie oznaczało to jednak, że rodzina nie musiała obawiać się o swój los. W czasie wojny rodzina została przesiedlona do innego domu na terenie Komorowic. Andrzeja namawiano do podpisania volkslisty. Nie uczynił tego jednak (podobnie jak jego brat Franciszek). Znał język niemiecki (prawdopodobnie chodził do niemieckiej szkoły), nie czuł się jednak Niemcem. Podobnie jak inni mieszkańcy naszego regionu Dudowie musieli wypełnić dwujęzyczne „zgłoszenie celem policyjnego stwierdzenia ludności”. Szczęśliwie zachowały się one do naszych czasów.

Zgłoszenie Andrzeja Dudy:

Zgłoszenie Marianny Dudy:

Pradziadkowie zadeklarowali narodowość polską. Także język polski wskazali jako używany w domu. Nie posiadali żadnych nieruchomości.

W czasie wojny syn Tadeusz i (prawdopodobnie) także córka Irena uczęszczali do polskiej szkoły na granicy Czechowic i Komorowic. Później chodzili do polskiej placówki w centrum Komorowic. Była to zupełnie inna szkoła niż obecnie. Dzieci musiały nosić ze sobą tabliczkę i rysik, którym pisały.

Dzieci Dudów były nierzadko zaczepiane przez wyrostków, których rodzice podpisali volkslistę. Pewnego razu Irena Duda bardzo ostro pogoniła prowokatorów. Innym razem porządek zrobił z nimi Wilhelm Lorek (zięć Jadwigi Palety), który był Niemcem i żołnierzem Wehrmachtu. Nie pozwolił jednak zaczepiać krewnych swojej żony.

[Marianna i Andrzej Duda z córką Ireną i synem Józefem. Okolice hotelu Prezydent. Przed wybuchem II wojny światowej (po lewej stronie widać fragment synagogi podpalonej 12 września 1939 roku przez miejscowych Niemców)].

[Andrzej Duda z synem (prawdopodobnie Tadeuszem)]

Niedługo po wojnie Komorowice opuściła najstarsza córka Marianny i Andrzeja, Irena. 10 kwietnia 1950 roku wyszła za mąż za Władysława Markiewicza. Zamieszkali w centrum Bielska. Około rok później do kamienicy przy ulicy 1 Maja 12a w Bielsku przeniosła się reszta rodziny. Komorowicki rozdział w życiu tej gałęzi Dudów został ostatecznie zamknięty. Obecnie w dzielnicy tej nie mieszka żaden z potomków nie tylko Andrzeja, ale także Jadwigi i Franciszka.

[Fotografia z uroczystości I Komunii Świętej Wilhelma Dudy (1951 rok, Komorowice Krakowskie). Dolny rząd od lewej: Cecylia, Marianna, Wilhelm, Andrzej. Górny rząd od lewej: Tadeusz, Józef, Irena, Władysław Markiewicz (mąż Ireny)]

Po przeprowadzce do Bielska Andrzej żył jeszcze prawie 30 lat. Zmarł 7 kwietnia 1978 roku. Został pochowany na cmentarzu rzymskokatolickim przy ulicy Grunwaldzkiej w Bielsku-Białej. Był bardzo wytrzymałym i silnym człowiekiem (np. kiedyś sam sobie wyrwał zęba obcęgami); do lekarza praktycznie nie chodził przez całe dorosłe życie. Dużo chodził pieszo (do pracy, a także na spacery z dziećmi). Sporo czasu poświęcał lekturze książek. Kolekcjonował monety. Na stare lata często siadał przy oknie i sypał ziarno kosom zbierającym się pod oknem.

Marianna przeżyła swojego męża o 8 lat. Zmarła 12 maja 1986 roku. Została pochowana w grobie obok męża. Jej życie upłynęło na ciężkiej pracy i wychowywaniu kolejnych dzieci. Była osobą pobożną. Należała do Milicji Niepokalanej. Pod koniec życia udało się jej jeszcze nieco pozwiedzać kraj.

Potomkowie Marianny i Andrzeja w większości mieszkają w Bielsku-Białej i powiecie bielskim. Kilka osób mieszka za granicą (Niemcy, Anglia).

Paweł Korzondkowski

Przypisy:

* Z rejestru mieszkańców gminy Komorowice wynika, iż mieszkała tu od 15 marca 1927 roku.

Fotografie